- Water◼◼
- Biodiversiteit◼
Verlaagde groengebieden voor tijdelijke waterberging
Als er veel ruimte beschikbaar is en de bodem hiervoor geschikt is, kan regenwater van dakvlakken en verharde oppervlakken direct tijdelijk geborgen worden op grasvelden of andere groengebieden en daar infiltreren. Er zijn verschillende uitvoeringen van verlaagde groengebieden voor tijdelijke waterberging en infiltratie. Afhankelijk van wat mogelijk is in de ruimtelijke context kan dit een grasveld zijn, een extra verlaagd grasveld of een iets verlaagd plantvak.
Toepassing en ontwerp
Groene oppervlakken voor infiltratie kunnen onopvallend geïntegreerd zijn in een groter groengebied of duidelijk afgegrensd aangelegd worden in een meer stedelijke verharde omgeving en langs wegen. Ze kunnen beplant worden met planten zoals grassen, vaste planten, en heesters. Door deze groengebieden nog eens extra enkele centimeters te verlagen ontstaat er meer bergruimte.
Een vlakvormig infiltratieveld op goed doorlatende bodem vereist veel ruimte maar is gemakkelijk in onderhoud. Het benodigde oppervlak voor vlakvormige bodeminfiltratie is ongeveer 50% van het aangesloten verharde oppervlak Geiger et al.,2009; ondergrondse infiltratievoorzieningen daarentegen zijn efficiënter met betrekking tot ruimtegebruik maar vereisen regelmatig onderhoud. Vlakvormige infiltratievoorzieningen hebben een groot zuiverend vermogen, omdat het regenwater via de humuslaag en wortelzone infiltreert. In de wortelzone leven bacteriën die een water zuiverend effect hebben. Ook de helofytenfilter is op dit principe gebaseerd.
Bij infiltratiesystemen kan het water voor een groot deel bovengronds en zichtbaar naar de infiltratievoorziening afgevoerd worden. Het benodigde afschot voor deze voorzieningen bedraagt in slappe, niet draagkrachtige bodems 0,5 cm/m. Bij grotere afstanden tot de infiltratievoorziening wordt dit benodigd afschot een belangrijk ontwerpcriterium.
Doorsnede van verlaagd infiltratieveldDimensionering
Verlaagde groengebieden voor tijdelijke waterberging en infiltratie moeten zo gedimensioneerd worden dat het regenwater maximaal een etmaal blijft staan om dichtslibben te voorkomen. Ook mogen de infiltratiegebieden niet intensief bespeeld worden om de verdichting van de aarde te beperken. Een verdiept aangelegd gedeelte kan beter niet dieper dan 30 cm zijn en de helling maximaal 1:2 voor de veiligheid van spelende kinderen. De verlaagde groengebieden moeten zo aangelegd worden dat het water zich gelijkmatig verdeelt en uitspoeling wordt voorkomen. In hellend terrein kan dit door de verlagingen in een trapvorm (cascade) aan te leggen.
Voordelen
Verlaagde groengebieden bufferen, infiltreren en zuiveren regenwater. Meer natuurlijke beplanting levert een bijdrage aan de lokale biodiversiteit en draagt bij aan een groenere en dus gezonde stad. Groot voordeel van verlaagde groengebieden voor tijdelijke regenwaterbuffering en -infiltratie is het dubbele ruimtegebruik. De gebieden zijn het grootste deel van het jaar als regulier speel- en verblijfsgebied te gebruiken.
Effectiviteit
Verlaagde groengebieden zijn een effectieve maatregel om tijdelijk water vast te houden en vertraagd af te geven aan de ondergrond of te laten afstromen naar bijvoorbeeld oppervlaktewater. De effectiviteit is afhankelijk van de afmetingen en de doorlatendheid van de ondergrond.
Effecten op de waterkwaliteit
Infiltratievoorzieningen kunnen verontreinigen uit het hemelwater filteren en daardoor de waterkwaliteit van het instromende water verbeteren voordat het het grondwater bereikt. Voorbeelden van verontreinigende stoffen zijn strooizout, oliën of slijpsels. Onderzoek heeft aangetoond dat de concentratie chloride uit strooizout die het grondwater bereikt lager is bij groene infiltratiemaatregelen langs wegen.
De concentraties van koper, lood, zink en PAK’s kunnen verhoogd zijn in de bodems van infiltratievoorzieningen. Deze stoffen zijn afkomstig van het regenwater en van wegen, parkeerplaatsen of dakgoten.
De juiste keuze van vegetatie is een essentieel onderdeel van het hydraulische functioneren en kan eventueel het binnendringen van bovenstaande verontreiningende stoffen in het instroomgebied verminderen.
Zo kan de beplanting van een infiltratieveld of -strook ook aanvullend een grote hoeveelheid van de aanwezige stikstof verwijderen door bioretentie. De beplanting heeft weinig water nodig en hoeft niet vaak te worden bemest, omdat ze al voldoende nutriënten uit het afstromende regenwater opnemen (meer dan traditionele grasvelden).
Onderhoud en beheer
Voordeel van de verlaagde groengebieden voor tijdelijke regenwaterberging en infiltratie is dat er (volgens Duitse normen) geen kwaliteitseisen aan het regenwater gesteld hoeven te worden vanwege de reinigende bodempassage. Ook het onderhoud is makkelijk omdat alles goed zichtbaar is: calamiteiten zijn goed zichtbaar. Het onderhoud van de beplante infiltratievoorziening verschilt niet van dat van regulier vergelijkbaar groen.
Kosten
Een verlaagd groengebied vergt nauwelijks extra investeringskosten, zeker als de uitgegraven grond in de omgeving verwerkt kan worden in het kader van een gesloten grondbalans. Het onderhoud is kostenneutraal, omdat het verlaagde groengebied dezelfde onderhoudsfrequentie heeft als een niet verlaagd groengebied.