Stakeholders

Belangrijke stakeholders zijn agrariërs, natuurbeherende organisaties, waterschappen, gemeenten en private ontwikkelaars. Ook provincie, woningeigenaren en bedrijven zijn potentiële stakeholders.
 

Analyse huidige situatie

De volgende zaken dien te worden geïnventariseerd en geanalyseerd:

• Watervraag in de omgeving. Is er een opgave met betrekking tot watervoorziening voor de omgeving van het plangebied (informatie waterschap)?
• Grondwaterregime en type bodem (optredende lage grondwaterstanden in de zomer (GLG), provincie/waterschap);
• Waterkwaliteit: nutriënten, chloride en verblijftijden;
• Ecologische waarden (Ecologische Systeem Toestand);
• Bestaand openbaar groen en bestaande bomen.

Verkenning bestaande ambities

Bestaande ambities ten aanzien van droogte en waterkwaliteit zijn te vinden in de stresstest voor droogte en de risicodialogen in het kader van het DPRA. Rondom de waterkwaliteitsproblemen hebben veel waterschappen al beleidsambities in hun waterbeheerplannen opgenomen, waarin Kader Richtlijn Water (KRW) opgaven staan. Daarnaast hebben verschillende gemeenten ook minimale grondwaterstanden in hun Gemeentelijk Rioleringsplan opgenomen.

Bij de concrete formulering van de eisen moet worden nagedacht over de toepassing van de eisen. Er kan een algemene eis worden geformuleerd voor het gehele plangebied, of een eis per gebruiksfunctie. Zo kan bijvoorbeeld voor sommige oppervlaktewateren worden geëist dat ze niet droogvallen, omdat ze een hoge ecologische functie hebben of zorgen voor doorstroming. Andere wateren zouden dan in tijden van droogte wel kunnen droogvallen (flexibele berging in het oppervlaktewatersysteem). Denk bij het definiëren van verschillende eisen per gebruiksfunctie bijvoorbeeld aan:

• Ecologische en gebruiksfunctie openbaar groen;
• Ecologische en gebruiksfunctie oppervlaktewater; Functie van (on)diepte grondwater, denk bijvoorbeeld aan een flexibele ontwatering. Deze hoeft niet het hele jaar 0,7 m-mv te zijn, in het voorjaar deze lager instellen is geen probleem voor veel landgebruik.

Eisen gericht op maatregelen

Een eenvoudige eis gericht op maatregelen is het infiltreren van de jaarlijkse neerslag in het gebied. Andere eisen gericht op maatregelen met bijbehorende maatlatten zijn specifiek voor droogte:

• De volume berging voor het grondwater (zoetwaterlens in de ondergrond);
• De volume berging voor het oppervlaktewater voor droge perioden/ de watervoorziening die beschikbaar is in de zomer (m3);
• Een (minimale) hoeveelheid ruimte voor infiltratie in de vorm van de verhouding van groen, blauw en grijs in het gebied;
• Volume buffering voor bewatering van een groen dak of daktuin tijdens droge periodes (om extra (drink)watergebruik te beperken).

Voor waterkwaliteit zijn eisen op maatregelenniveau niet goed te stellen, omdat de effectiviteit niet bepaald kan worden. Wel kan in algemene zin de volgende trits aangehouden worden:

• Minimaliseer belasting;
• Maximaliseer draagkracht van het systeem (door inrichting van het watersysteem en oevers);
• Anticipeer op het beheer.

Eisen gericht op het gewenste effect

Voor droogte en waterkwaliteit kan gedacht worden aan de volgende maatlatten die gebruikt kunnen worden voor de eisen gericht op effect:

– Droogte

• De bandbreedte (m NAP) waarbinnen de grondwaterstand moet blijven;
• De mate van uitzakken van grondwater in de zomer (GLG);/li>
• Lange termijn buffercapaciteit van een groen dak of daktuin in mm.

– Waterkwaliteit

• De beleving van waterkwaliteit voor de toekomstige bewoners of gebruikers (esthetische waterkwaliteit, voorkomen stankoverlast, zwemwaterkwaliteit);
• De mate van biodiversiteit en ecologie (natuurdoeltypen);
• De duur van de verblijftijd.

Bij het bepalen of een eis gesteld wordt moet overwogen worden wat de minimale waarden zijn voordat het mis gaat en welke waarde past bij het gestelde ambitieniveau.

Overzicht doelen en eisen

Algemene doelstelling: langdurige droogte leidt niet tot structurele schade aan bebouwing, funderingen, wegen, groen, water en vitale / kwetsbare functies. Nuanceverschillen regio’s:

• Zuid-Holland: “verdroging of schade aan de bebouwde omgeving”.
• MRA: definitie droogte opgenomen “potentieel maximaal neerslagtekort 300mm, eens per 10 jaar”.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de basiseisen en de nuanceverschillen in de regio’s.

Beoordelen op maatregelen

Voor het aspect droogte is vooral het grondwater en met name de potentiële infiltratie van belang. Voor de beoordeling van de werking kan het volgende gebruikt worden:

• GIS-analyse, wanneer er bijvoorbeeld een minimale hoeveelheid ruimte voor infiltratie is geëist;
• Grondwatermodel
• Doorsnede van groen dak of daktuin met berekening van de buffercapaciteit van het totale pakket op het dak.

Voor waterkwaliteit kunnen maatregelen niet beoordeeld worden op effectiviteit zonder een analyse op systeemniveau.
 

Beoordelen op het gewenste effect

Voor eisen met betrekking tot droogte worden grotendeels bepaalt door de algehele werking van het grondwater. Beoordeling van de werking kan door een grondwatermodel te gebruiken.

Voor het aspect waterkwaliteit is het maken van een ecologische systeemanalyse van belang. Hiervoor kunnen de volgende methoden gebruikt worden:

• Verblijftijd: Excel berekening (eenvoudig systeem) of hydraulisch model (complex systeem). Er is verdere analyse nodig als de verblijftijd meer dan 3 dagen is. Bij minder dan 3 dagen niet, omdat dan algengroei wordt voorkomen. Let op dat bij een complex en vertakt systeem er lokaal hogere verblijftijden kunnen optreden.
• Ecosysteemtoestand: Diagnostische instrumenten, zoals de methodiek volgens ecologische sleutelfactoren (ESF’s) (STOWA). Water- en stoffenbalansen en waterkwaliteitsmodellen dienen opgesteld te worden als input voor de ESF..

Ecologische sleutelfactoren

Een aandachtspunt in het beoordelen is het vastleggen van de uitgangspunten van de te gebruiken modellen, zoals: te gebruiken basisdata, meetmomenten voor monitoring, etc.

Tabel 2: Voorbeelden van eisen